Thuốc ngủ có thể được bác sĩ tư vấn, chỉ định cho người mất ngủ, khó đi vào giấc ngủ hay ngủ không sâu giấc. Nhiều người lo lắng uống thuốc ngủ có hại không, câu trả lời là có nếu bạn tùy tiện lạm dụng thuốc.
Bài viết được tư vấn bởi Trung tâm Thông tin Y khoa, Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh TP.HCM.
Tác hại của thuốc ngủ là gì? Uống thuốc ngủ nhiều có tác hại gì không? Hay ngược lại uống thuốc ngủ nhiều có tốt không? Đây là những thắc mắc chung của nhiều người bởi tình trạng mất ngủ, khó ngủ rất phổ biến trong cộng đồng. Nhiều người có thể đang sử dụng hay lạm dụng các loại thuốc ngủ, thuốc an thần sai cách.
Thuốc ngủ là gì?
Thuốc ngủ là các loại thuốc có tác dụng giúp người bệnh dễ ngủ hơn, hỗ trợ điều trị các vấn đề về rối loạn giấc ngủ như mất ngủ, khó đi vào giấc ngủ, ngủ không sâu giấc,… Có nhiều loại thuốc ngủ khác nhau, như thuốc ngủ không kê đơn, thuốc ngủ có kê đơn, thuốc ngủ thảo dược,… (1)
Thuốc ngủ thường được bác sĩ chỉ định dùng kết hợp với các biện pháp hỗ trợ cải thiện chứng mất ngủ khác. Tùy theo từng nguyên nhân gây mất ngủ, người bệnh có thể được dùng các loại thuốc ngủ tương ứng.
Uống thuốc ngủ có hại không?
Câu trả lời là có, đặc biệt khi người bệnh tùy tiện lạm dụng thuốc. Mặc dù các loại thuốc ngủ tương đối an toàn nếu dùng đúng cách, nhưng lạm dụng thuốc, dùng thuốc quá liều hoặc dùng sai thuốc có thể gây nên một số tác dụng phụ nhất định.
Các tác dụng phụ của thuốc ngủ sẽ còn tùy thuộc vào nhiều yếu tố như người bệnh có dùng thuốc trong một khoảng thời gian dài hay không, số lượng thuốc ngủ đã uống,… Một số tác hại của thuốc ngủ chỉ diễn ra trong thời gian ngắn nhưng có những tác hại làm tổn thương cơ thể nặng nề, khó hồi phục.
Trường hợp sử dụng thuốc sai cách, kéo dài, không đúng với chỉ định của bác sĩ thì thường các tác hại sẽ nghiêm trọng hơn.
Uống thuốc ngủ quá liều có hại không?
Nhiều người thắc mắc, uống thuốc ngủ có hại không? Lỡ uống thuốc ngủ quá liều có được không, phải làm sao? Câu trả lời uống thuốc ngủ quá liều có thể gây hại, nguy hiểm cho sức khỏe.
Uống thuốc quá liều là tình trạng một người dùng quá nhiều thuốc cùng một lúc hoặc quá nhiều lần trong một ngày/tuần so với chỉ định, tư vấn của bác sĩ. Dùng thuốc ngủ quá liều có thể dẫn đến nhiều hậu quả khác nhau, tùy thuộc vào loại thuốc và liều lượng. Ví dụ, uống thuốc ngủ quá liều có thể khiến người bệnh bị phụ thuộc quá mức vào thuốc ngủ. Uống quá liều làm người bệnh cảm thấy lơ mơ, kém tỉnh táo, luôn muốn đi ngủ. Nghiêm trọng hơn, dùng quá liều thuốc ngủ có thể khiến người bệnh tổn thương các cơ quan nội tạng trong cơ thể và tử vong.
Các tác hại của thuốc ngủ khi lạm dụng/uống sai cách
Uống thuốc ngủ có tốt không? Nếu uống thuốc ngủ theo đúng chỉ định bác sĩ, người bị mất ngủ có thể dễ đi vào giấc ngủ và ngủ ngon hơn. Nhưng nếu lạm dụng thuốc hoặc uống thuốc sai cách trong thời gian dài, việc uống thuốc ngủ có thể gây nên nhiều hệ luỵ khôn lường.
Vậy, cụ thể uống thuốc ngủ có tác hại gì? Một số tác dụng phụ khi dùng thuốc ngủ có thể kể đến như: (2)
- Phát ban, da đỏ ngứa
- Tiêu chảy, táo bón, đau bụng, buồn nôn
- Bị phụ thuộc vào thuốc hay thậm chí nghiện thuốc, không thể ngủ được nếu không uống thuốc
- Trào ngược dạ dày
- Rối loạn giấc ngủ, cảm thấy buồn ngủ nhiều hơn hoặc bị mộng du trong khi ngủ
- Đau đầu sau khi ngủ dậy
- Suy giảm trí nhớ
- Suy nhược cơ thể
- Kém tỉnh táo, khó tập trung khi làm việc hoặc học tập
- Chóng mặt, choáng váng, mất thăng bằng, tăng nguy cơ té ngã (3)
- Hội chứng Parasomnias
- Suy hô hấp
- Suy đa tạng
- Tử vong.
Các tác dụng phụ của thuốc ngủ này còn tùy vào việc đối tượng uống thuốc ngủ là trẻ em hay người cao tuổi, người có sức khỏe yếu hay không, uống loại thuốc ngủ nào, uống bao nhiêu viên, có kết hợp nhiều loại thuốc ngủ với nhau hay không,…
Trong mọi trường hợp, người bệnh nên dùng thuốc ngủ theo hướng dẫn của nhà sản xuất ghi trên bao bì hoặc theo tư vấn, chỉ định của bác sĩ điều trị. Tránh tự ý sử dụng thuốc ngủ, thuốc an thần tùy tiện, nhất là trong thời gian dài.
Hướng dẫn sử dụng thuốc ngủ đúng cách, an toàn
Uống thuốc ngủ có hại không? Câu trả lời là “Có” nếu lạm dụng thuốc. Vậy làm sao để sử dụng thuốc ngủ an toàn, tránh được những tác dụng phụ của thuốc ngủ? Theo đó, khi dùng thuốc ngủ người bệnh cần lưu ý:
- Đọc kỹ hướng dẫn sử dụng trước khi dùng dù cho đó là thuốc ngủ không kê đơn hay kê đơn.
- Với thuốc ngủ có kê đơn, cần dùng thuốc theo chỉ định của bác sĩ, không tự ý dùng thuốc quá liều.
- Không uống rượu gần thời điểm uống thuốc ngủ.
- Không nên ra ngoài, lái xe hoặc vận hành máy móc sau khi uống thuốc ngủ.
- Kiểm tra với bác sĩ hoặc dược sĩ xem bạn có thể dùng thuốc ngủ cùng với các loại thuốc kê đơn và không kê đơn khác (bao gồm cả thảo dược và thực phẩm chức năng) hay không.
- Nếu đã từng bị dị ứng thuốc hay một thành phần nào bất kỳ, bạn nên thông báo với bác sĩ hoặc dược sĩ về điều này trước khi dùng thuốc.
- Hãy hỏi bác sĩ xem bạn cần dùng thuốc trong bao lâu và cách dùng thuốc an toàn.
- Không uống thuốc ngủ của người khác hoặc chia sẻ thuốc ngủ của bạn với bất kỳ ai.
Một số phương pháp giúp đi vào giấc ngủ không cần thuốc
Mất ngủ khiến người bệnh dễ bị mệt mỏi, không tỉnh táo, đau đầu,… vào ngày hôm sau. Thay vì lo lắng uống thuốc ngủ có hại, nếu chưa đến mức dùng thuốc, bạn có thể áp dụng một số phương pháp khác giúp đi vào giấc ngủ dễ dàng hơn: (4)
- Không dùng caffeine, nicotine hoặc rượu bia, thiết bị điện tử gần giờ đi ngủ. Những đồ uống và thiết bị này có thể khiến bạn khó ngủ hoặc buồn ngủ nhưng lại ngủ không sâu giấc, dễ thức dậy vào giữa đêm.
- Duy trì thói quen khoa học, nghỉ ngơi, tập thể dục phù hợp, duy trì việc luyện tập tối thiểu 3-4 ngày/tuần, mỗi lần tập từ 20-30 phút và nên tập trước khi đi ngủ từ 5 đến 6 tiếng.
- Giữ cố định thời gian đi ngủ, cố gắng đi ngủ và thức dậy vào cùng một giờ, ngay cả vào cuối tuần.
- Tránh ăn quá trễ, gần giờ ngủ để tránh gây đầy bụng khó tiêu dẫn đến mất ngủ.
- Giữ phòng ngủ luôn mát mẻ, yên tĩnh và không có ánh sáng. Hãy tắt tivi và điện thoại cũng như các thiết bị điện tử khác trước khi đi ngủ từ 1-2 tiếng.
- Thư giãn và giữ bình tĩnh, kiểm soát các cảm xúc tiêu cực trước khi đi ngủ bằng cách đọc sách, hít thở sâu, tắm hoặc nghe nhạc thư giãn.
- Giấc ngủ trưa có thể khiến bạn khó ngủ hơn vào buổi tối. Nếu cần ngủ trưa, bạn chỉ nên ngủ ngắn từ 15-20 phút, không quá 30 phút.
- Hạn chế uống nước gần giờ đi ngủ. Uống nước quá nhiều khiến bạn phải thức giấc đi tiểu, thức giấc giữa đêm, khó quay trở lại giấc ngủ.
Câu hỏi thường gặp
1. Uống 1 viên thuốc ngủ có sao không?
Uống 1 viên thuốc ngủ, tùy loại, thường không gây ra tác hại nào quá nghiêm trọng. Sau khi uống thuốc, bạn có thể cảm thấy muốn đi ngủ. Nếu đây là lần đầu tiên dùng thuốc ngủ, bạn có thể thấy hơi mệt mỏi, uể oải, kém tỉnh táo vào ngày hôm sau.
2. Uống 2 viên thuốc ngủ có sao không?
Uống thuốc ngủ có hại không nếu uống 2 viên? Thật ra, uống 1 hay 2 viên thuốc ngủ là tùy loại thuốc, thành phần, hàm lượng các hoạt chất của thuốc theo hướng dẫn của nhà sản xuất hay bác sĩ. Không phải loại thuốc nào cũng được uống 2 viên cùng lúc. Với loại có thể dùng 2 viên thuốc ngủ cùng một lúc thì thuốc có thể phát huy tác dụng nhanh hơn. Bạn dễ đi vào giấc ngủ hơn, thời gian ngủ có thể kéo dài trên 10 tiếng và cảm giác buồn ngủ có thể kéo dài vào ngày hôm sau. Việc uống 2 viên thuốc ngủ, nếu được bác sĩ tư vấn, có thể không gây quá nhiều tác dụng phụ nhưng cần tuân thủ ý kiến bác sĩ trước khi dùng.
3. Uống 3 viên thuốc ngủ có sao không?
Như đã nói, việc uống 1 hay 2, 3 viên thuốc ngủ phải được bác sĩ chỉ định tùy loại thuốc, thành phần, hàm lượng các hoạt chất của thuốc. Người bệnh tuyệt đối không tự ý sử dụng. Ví dụ, uống 3 viên thuốc ngủ trong đa số trường hợp được xem như dùng thuốc ngủ quá liều. Lúc này, bạn có nguy cơ gặp phải tác dụng phụ như đau bụng, buồn nôn, choáng váng, khó thở,… Với các loại thuốc ngủ liều mạnh, các tác dụng phụ này có thể nghiêm trọng hơn.
4. Uống 4 viên thuốc ngủ có sao không?
Tương tự như trên, việc dùng bất kỳ loại thuốc ngủ nào với số lượng bao nhiêu đều cần bác sĩ tư vấn, chỉ định. Khi người bệnh tùy tiện dùng quá nhiều thuốc ngủ cùng 1 lúc, thuốc ngủ có thể làm chậm hoạt động của não và ức chế hệ thần kinh. Ngoài việc gặp các tác dụng phụ thường gặp cũng như kéo dài thời gian ngủ, ngủ nhiều hơn mức bình thường cũng gây nguy cơ té ngã, gặp tai nạn vào những ngày sau khi dùng thuốc ngủ.
5. Uống 5 viên thuốc ngủ có sao không?
Thuốc ngủ cần được sử dụng theo tư vấn của bác sĩ. Việc dùng 1 hay nhiều viên thuốc ngủ cùng lúc là do bác sĩ chỉ định, người bệnh tuyệt đối không tùy tiện sử dụng. Với câu hỏi uống thuốc ngủ có hại không nếu uống 1 lúc nhiều viên, ví dụ 5 viên, câu trả lời là có hại. Nếu người bệnh dùng thuốc vượt quá liều lượng cho phép sẽ gây nôn ói, khó thở, suy hô hấp… Thuốc ngủ cũng có thể tương tác với các loại thuốc khác đang dùng (nếu có) dẫn đến suy hô hấp, suy gan, suy thận,…
6. Uống 10, 20 viên thuốc ngủ có sao không?
Uống thuốc ngủ nhiều có tác hại gì không? Có! Trong mọi trường hợp, người bệnh tốt nhất cần dùng thuốc theo chỉ định của bác sĩ. Uống 10 viên thuốc ngủ cùng 1 lúc được cảnh báo là rất nguy hiểm, gây ngộ độc thuốc ngủ. Những biểu hiện có thể xảy ra khi uống nhiều viên thuốc ngủ cùng lúc là khó thở, nhịp tim nhanh, hệ thần kinh bị ức chế, rối loạn tiêu hóa,… Ngoài ra, những trường hợp dùng thuốc vượt quá ngưỡng an toàn như dùng 10, 20 viên một lúc còn làm tăng nguy cơ tử vong do suy đa tạng, dễ làm tổn thương các cơ quan trong cơ thể.
7. Uống hết 1 vỉ thuốc ngủ có sao không?
Câu trả lời là cực kỳ nguy hiểm, đe dọa tính mạng. Uống hết 1 vỉ thuốc ngủ cùng một lúc, tùy theo loại thuốc ngủ đó là thuốc ngủ gì mà người bệnh có nguy cơ nôn ói, rơi vào trạng thái hạ huyết áp, hôn mê sâu, tổn thương các cơ quan trong cơ thể, thậm chí tử vong.
Khoa Thần kinh, Trung tâm Khoa học Thần kinh, Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh TPHCM là cơ sở y tế uy tín được nhiều người bệnh tin tưởng lựa chọn khám và điều trị mất ngủ, khó ngủ. Khoa áp dụng nhiều máy móc hỗ trợ việc thăm khám, chẩn đoán và điều trị rối loạn giấc ngủ hiệu quả như máy đo đa ký giấc ngủ, máy đo điện não, MRI 3 Tesla, CT 768 lát cắt, máy kích thích từ trường xuyên sọ,… Các chuyên gia, bác sĩ được đào tạo chuyên môn sâu về rối loạn giấc ngủ, tận tâm với người bệnh, giúp chẩn đoán đúng, điều trị hiệu quả tối ưu nhất cho người bệnh.
Tóm lại, uống thuốc ngủ có hại không? Nhìn chung, nếu dùng đúng cách, đúng liều lượng theo chỉ định của bác sĩ, dược sĩ, thuốc ngủ tương đối an toàn và có thể giúp người bệnh ngủ ngon hơn. Tuy nhiên, khi dùng thuốc ngủ quá liều, lạm dụng thuốc thì có thể gây nên những tác dụng phụ nguy hiểm. Do đó, người bệnh nên đi khám nếu thường xuyên trải qua tình trạng mất ngủ, khó ngủ.
